ИСЛАМ ҒАЛЫМДАРЫ АШҚАН ЖАҢАЛЫҚТАР
Ислам әлемінің ғалымдары орта ғасырларда (әсіресе VIII–XIII ғасырлар арасында) ғылымның көптеген салаларында ірі жаңалықтар ашты.
Бұл кезеңді тарихта “Исламның Алтын ғасыры” деп атайды. Төменде мұсылман ғалымдарының ашқан ең маңызды ғылыми жаңалықтары мен үлестері салалар бойынша ұсынылған:
Ислам әлемінің ғалымдары орта ғасырларда (әсіресе VIII–XIII ғасырлар арасында) ғылымның көптеген салаларында ірі жаңалықтар ашты.
Бұл кезеңді тарихта “Исламның Алтын ғасыры” деп атайды. Төменде мұсылман ғалымдарының ашқан ең маңызды ғылыми жаңалықтары мен үлестері салалар бойынша ұсынылған:
МАТЕМАТИКА
Жаңалық
Ғалым әл-Хорезми (IX ғ.)
Алгебраны негіздеді (кітабы: Al-Kitab al-Mukhtasar fi Hisab al-Jabr wal-Muqabala), «алгебра» сөзі осыдан шыққан. Сондай-ақ “алгоритм” сөзі осы есімнен туындаған.
Омар Хайям
Куб теңдеулерін шешу жолдарын тапты; геометриялық әдістер ұсынды.
әл-Кәши
Ондық бөлшектер жүйесін дамытты, π санының дәл мәнін есептеді.
АСТРОНОМИЯ
Ғалым әл-Баттани
Күн мен айдың қозғалысын дәл есептеді, тригонометрияны астрономияда қолданды.
әл-Фарғани
Жердің радиусын нақты есептеді, Коперникке әсер етті.
Марағалық Насыр әд-Дин Туси
Астрономиялық обсерватория салды (Мараға), Птоломей моделін жетілдірді.
әл-Заркали (Арзақел)
Астролябияны жетілдіріп, Еуропа астрономиясына әсер етті.
ХИМИЯ
Ғалым Жабир ибн Хайян (Гебер)
Заманауи химияның негізін қалады; дистилляция, сублимация, фильтрация сияқты әдістерді ашты; қышқылдар (мысалы, күкірт қышқылы) ашты.
әл-Рази (Разес)
Лабораториялық жабдықтарды ойлап тапты, алкоголь мен күкірт қышқылын бөліп алды.
МЕДИЦИНА
Ғалым Ибн Сина (Авиценна)
«Медицина каноны» атты еңбегі Еуропада 600 жылдан астам оқулық ретінде қолданылды.
Қан айналымын, жұқпалы ауруларды зерттеді.
әл-Рази
Шешек пен қызылшаны бірінші болып ажыратты.
әл-Захрави
Хирургия негізін қалады, 200-ден астам хирургиялық құрал жасады.
ГЕОГРАФИЯ МЕН КАРТОГРАФИЯ
Ғалым әл-Идриси
Әлем картасын жасады (XII ғ.), Африка мен Еуропаны дәл бейнеледі.
әл-Бируни
Жердің өз осінен айналатынын айтты, жердің радиусын дәл анықтады.
Ибн Баттута
120,000 км саяхат жасап, өз сапары туралы нақты жазбалар қалдырды.
ФИЛОСОФИЯ, ПСИХОЛОГИЯ, ЛОГИКА
Ғалым әл-Фараби
Логика, саясат, музыка теориясын дамытты. Платон мен Аристотель еңбектерін түсіндірді.
Ибн Рушд (Аверроэс)
Ақыл мен сенімді үйлестіру мәселесін зерттеді, Аристотельге түсініктеме жазды.
Ибн Халдун
Социология мен тарих философиясының негізін қалады («Муқадд
ТЕХНИКА МЕН ИНЖЕНЕРИЯ
Ғалым әл-Джазари
Су сорғыш құрылғылар, сағаттар, автоматтар жасады (робот техникасының бастауы).
Бану Муса бауырлары
Автоматты құрылғылар мен басқару жүйелері жайлы жазды .
