UIQYNY QALAI AZAITÝǴA BOLADY?

UIQYNY QALAI AZAITÝǴA BOLADY?

Ответ

Uıqy – Alla Taǵalanyń bul álemge qoıǵan zańdylyǵy ári adam balasyna bergen úlken nyǵmetiniń biri. Alla Taǵala Quranda: «Ol sondaı Alla, senderge túndi kıim, uıqyny tynyǵý etip, kúndizdi (kásipke) tarqaý mezgili qyldy», – degen. Alla Taǵala túndi bizge tynyǵý úshin bergendikten, túnde kóbirek uıyqtap, al kúndiz tirshilik qamyn jasaý kerek. Uıqynyń maqsaty – deneni demaldyrý, kúsh-qýat jınaý jáne Allaǵa qulshylyq etýge daıyn bolý.

Jalpy sharıǵatta uıqyny azaıtýǵa qatysty naqty dálelder kelmegenimen, uıqyny retteý, kóp uıyqtamaý jáne ýaqytty tıimdi paıdalaný sııaqty nasıhattar aıtylǵan. Sol sebepti adam uıqysyn rettese, ómirde kóp jetistikke qol jetkizedi. Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn), sahabalar az uıyqtaǵan. Soǵan qaramastan túnniń bir bóliginde namazǵa turatyn. Alla Taǵala Quranda qulshylyq etýshilerdi sıpattap, bylaı deıdi: «Olar (muhsınder) túnnen az ǵana uıyqtaıtyn, al sáresinde olar keshirim tileıtin». Sol sebepti de bilim ıeleri kóp uıyqtaýdy mákrúh sanaǵan. Óıtkeni kóp uıyqtaý – jalqaýlyqtyń belgisi ári ýaqytty bosqa ótkizýge alyp barady. Keıbir ǵalymdar: «Kóp uıqy júrekti óltiredi, denege aýyrlyq týǵyzady. Ýaqytty azaıtyp, ǵapyldyq pen jalqaýlyqqa alyp keledi. Uıqynyń eń paıdalysy – qatty uıqy qysqan ýaqytta uıyqtaý», – degen.

Alaıda uıqyny densaýlyqqa zııan tıgizetindeı mólsherde azaıtýǵa da bolmaıdy. Tómende uıqyny azaıtýǵa bolatyn keıbir sebepterge toqtalsaq:

Tamaqty az jeý. Óıtkeni asqazan asqa tolǵan saıyn adam kóp uıyqtaıdy. Al tamaqty azaıtqan saıyn, uıqy da azaıady. Sonymen qatar tamaqqa toıyp uıyqtaý – densaýlyqqa zııan ári aýyr uıqyǵa sebep.
 

Tańerteń erte turyp, túnde ýaqytyly uıyqtaý. Óıtkeni tań namazy men kún shyǵýdyń arasynda uıyqtaý – unamsyz amal. Sebebi ol ýaqyt – rızyqtar túsirilip, berekege keneletin sát. Túnde quptan namazyn oqyp, birden uıyqtaǵan jaqsy. Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) quptan namazyna deıin uıyqtaýdy jáne odan keıin bos sózdi unatpaǵan.

Uıyqtaý ýaqytyn birte-birte qysqartý. Osylaısha adam nápsisin tárbıeleıdi.

Ǵıbadatyna mán berip, qaza etip alam ba dep qorqý. Óıtkeni adam qorqyp bir nárseni oılasa, uıqysy azaıady.

Uıqynyń sapasyn jaqsartý. Uıyqtar aldynda gadjetterdi qoldanbaý, bólmeni qarańǵylaý, terezeni ashyp, aýany tazartý sııaqty ádister tıimdi.

Bul amaldar uıqyny retteýge, kóp uıyqtamaýǵa ári ýaqytty tıimdi paıdalanýǵa septigin tıgizedi.

 

Medet QURMAShULY

«Iman» jýrnaly, №1, 2025 jyl

 

Автор: айтбай арслан