ÓMIR JAILY…
Ómir-Ózen. Dúnıe-Dúrmek. Kúıbeń-kúıbeń tirshilik… Adamzat balasy Jaratqan ıemizdiń qudiret kúshimen jasaǵan maqluqattarynyń biri ǵana. Kúlli jartylystyń arasynan Adam atanyń urpaǵyn ardaqty etip, Jer ananyń betindegi qybyrlaǵan tirshilik ataýlynyń «Halıfasy» – bıleýshi hám ámirshisi etip qoıǵan. Az-kem aqylǵa salyp qarasańyz, jan-janýar, tabıǵat, aýa men sý – barshasy Adamzat balasynyń ómir súrýleri úshin qyzmet qylyp tur. Bir sát oılap kórińiz, eger kúndelikti simirip iship jatqan sý men tynystap júrgen taza aýa bolmaı qalsa, qaıter edik. Áldebir pendeler shirenip: «Qazir aqshań bolsa, bárin de satyp alýǵa bolady», – deıdi. Ras, ómir bolǵan soń belgili bir nárseler satylady, bolmasa satyp alynady. Tirshilik – alys-beris, barys-kelis, saýda-sattyq, qaryz-qaýǵadan turady.
Alla Taǵala «Hud» súresiniń 5-shi aıatynda: «Jer betindegi ár jándiktiń qoregi Allaǵa tán. Ol, olardyń turaqty, turaqsyz oryndaryn biledi. Barlyǵy ólsheýli bir kitapta», – deıdi. Alla elshisi Muhammed Mustafa (oǵan Allanyń ıgiligi men sálemi bolsyn): «Ómirde de, ólimde de shynaıy bolý», – týraly ósıetin qaldyrǵan eken.
Shynaıylyq – árkim shyǵa beretin shyń emes. Bálkim, ol shyńdarǵa ilgeride ótken paıǵambarlar men sahabalar, ázız-áýlıeler shyǵyp, keıingi bizder «dúnıe» degen shuńqyrdan shyǵa almaı júrgendeımiz. Biraq, sol qý dúnıeniń túbine jetken kim bar? Keıde oılaımyn, osy synaptaı syrǵyp ótip jatqan ómir jaıly bilerimiz óte az sekildi. Bári de eki qol men eki aıaqty «jumyr basty» pendeler. Eshqaısymyzǵa artyq múshe berilmegen. Ras, qaıbir pendelerdiń týmysynan aqyl-esi kem, jarymjan, múgedek bolýy ábden múmkin. Budan adam balasy ǵıbrat alýy tıis. Jalpy, kúndelikti «kúıbeń tirlikte» qysastyq pen ishtarlyqtan, bolmaıtyn bir baqaı esepter men aldap-arbaýlardan arylyp, ary taza, abyroıy bıik, kóńili darhan dala, peıili keń, shynaıy múmin-musylman keıpinde ómir súrýge ábden bolatyn sekildi. Eshkim arǵy dúnıege artyq eshteńe de arqalap ketpeıdi. Sonda da bir bitpeıtin daý-damaı, aıtys-tartys, tońmoıyn toıymsyzdyq. Sonda, bul ómir bizderge tek iship-jeý úshin ǵana berildi me? Onda anaý, aıýandardan aıyrmamyz qandaı? Iá, aqıqat almas qylyshtaı ótkir…
…Qazaqtyń birtýar perzenti, marqasqa Muqaǵalı Maqataev atamyzdyń myna bir «Ómir jaıly…» atty óleńin oqyp kórińiz:
«…Ómir jaıly suraı berme sen menen,
Ómirdi men áli zerttep kórmep em.
Ómir jaıly bilgiń kelse, qartqa bar,
Qan maıdannan jalǵyz uly kelmegen.
Jesir kelin, bir náreste kórmegen,
Jetim shaldy bala ornyna terbegen.
Ómir jaıly ne túsinem men degen…
Ómir jaıly suraı berme sen menen.
Ómir jaıly bilgiń kelse, qartqa bar,
Ómirine kegi ketken, ólmegen,
Jalǵan aıyp taǵylǵanda kóldeneń,
Aqıqattyń appaq týyn bermegen.
Sodan sura, sodan sura ómirdi,
Neni kórdi, neni sezdi, ne bildi.
Nege aqyldy, aqymaqtan jeńildi,
Bireý jylap, bireý nege kóńildi?
…Ómir týraly ne aıtaryńyz bar, ardaqty aǵaıyn?
Maqsot BAǴYTJANOV
