HHI ǴASYR: DINI IDEOLOGIIaLARDYŃ KÚRES ǴASYRY
21 ǵasyrdy dinı ıdeologııalardyń kúres ǵasyry desek, artyq aıtqandyq bolmas. Sebebi dinı aǵymdardy qoldanýshy saıası kúshter bar. Sektalar men aǵymdardyń qoǵamǵa tıgizer zııany jaıynda birqatar taldaý jasaýǵa bolady. Degenmen olardyń zııany jaıynda birneshe qaýipti aıtýǵa bolady:
Birinshiden, memlekettiń ishki qaýipsizdigine zııan tıgizý. Qaısy bir sekta ne aǵymdy alatyn bolsaq, eshbiri qazaqtyń muńyn muńdap, kúıin kúıtteý úshin kelmegeni anyq. Olardyń jetegine ketý arqyly otbasyn oırandatyp, qoǵamdy shýlatyp, tyńshylyq, Ekstremıstik, terrorlyq is-áreket jasap, memlekettiń ishki qaýipsizdigine orasan zııan tıgizýi bek múmkin.
Ekinshiden, damyǵan ıakı damý ústindegi tynysh jatqan bir eldi toqyraýǵa jiberýdiń bir tásili túrli dinı aǵymdar arqyly qoǵam ishinde iritki týdyrý. Máselen, ıslam áleminiń tarıhyna qarasaq, syrtqy kúshter musylman qoǵamyn álsiretý úshin túrli teris aǵymdardy qoldan jasap, musylman jamaǵatyn dúrdaraz etip, yntymaq pen birlikti ydyratyp, memleketti álsiretken.
Úshinshiden, memlekettiń bolashaǵy bilim men ǵylymǵa, Ekonomıka men kóregen saıasatqa baılanysty. Al sektalar men aǵymdar bilim men ǵylymǵa qarsy. Táptáýir oqyp júrgen stýdent solardyń arbaýyna tússe, oqýy nasharlap, tipti tastap ketip jatady. Sebebi oǵan memlekettiń bolashaǵy qajet emes.
Tórtinshiden, bolashaq jastardyń qolynda dep bilemiz. Olaı bolsa, sektalar men aǵymdar bizdiń bolashaǵymyz dep úmit artyp otyrǵan jastarymyzdy óz qatarlaryna tartýmen keleshekke qaýip tóndiredi. Olardyń jetegine ketken jastar elimizdiń zańyn qurmettemeıdi, áskerge barmaıdy, qolyna qarý alyp otanyn qorǵamaıdy, saltymyz men mádenıetimizdi mansuqtaıtyn bolady.
Besinshiden, ýaqyt óte kele dinaralyq qaqtyǵysqa ıtermeleýi múmkin. Máselen, keıbir otbasylarda ákesi bir din ne aǵymdy, balasy bir dindi, anasy bir dindi ustanady. Osyndaı otbasylarda kıkiljiń týatyn bolsa, árkim óz jaqtastaryn máselege aralastyryp, arty janjalǵa ulasyp ketpesine kim kepil?
Altynshydan, qoǵamdy dinnen azarda bezer etetin halge jetkizip, qoǵamdy dinge qarsy qoıady. Aǵymdardyń áreketine kúıingen halyqtyń dinge degen kózqarasy ózgerip, dinsizdikke betburýy múmkin. Mysaly, qazirgi kezde saqaldy kisini kórse, ajyratyp jatpastan birden ýahhabıst dep qorqatyn dárejege jettik. Qoǵam dinnen, ımandylyqtan alshaqtasa, rýhanı azǵyndyq bastalady. Rýhanı azǵyndaý qoǵamnyń, ulttyń ishteı ydyraýyna, artynan joıylýyna alyp baratyn negizgi faktordyń biri.
Qazaq dalasy din ıgeriletin ıakı dinı ıdeologııanyń synaqtan ótetin jeri emes ekenin jat pıǵyldy aǵym basshylary men qosshylaryna eskertemiz. Qazaq eli dini men dástúrin berik ustanǵan zaıyrly el.
Ismaıyl SEITBEKOV
