"ERIKKENNIŃ ERMEGI EMES": (Ǵalymdar ósek aıtýdyń adam ómirindegi mańyzyn zerttedi)

Ǵalymdar kópshilik úshin oǵash, uıat kórinetin ósek aıtýdyń adam ómirindegi mańyzyn zerttedi. Olardyń aıtýynsha, ósekti barlyq adam aıtady. Sebebi  bireýdiń abyroıyna, bedelinen bólek, ol týraly aıtqan barlyq aqparat ósekke jatady. Ári bul adam ómirinde aq pen qarany ajyratýǵa kómektesedi.

Vashıngton shtaty ýnıversıtetiniń antropology Nıkol Hess kópshilik ósek aıtýdy naǵyz adamgershilikke jat áreket dep sanasa da barlyq adamnyń ósek aıtatynyn alǵa tartty.  Onyń aıtýynsha tipti sol adamnyń kózinshe onyń kıimi nemese áreketi týraly pikir aıtý da ósekke jatady.

Ósek qaıdan paıda bolǵan

Ósek aıtý –  jaı erikkenniń ermegi emes. Ǵalymdar muny adamdar arasyndaǵy áleýmettik baılanysty nyǵaıtatyn qural dep sanaıdy. Professor Robın Danbardyń pikirinshe, ósek maımyldardaǵy “grýmıng” (bir-birin tazalaý) áreketiniń adamsha balamasy. Iaǵnı, adamdar ósek arqyly kimge senýge bolatynyn, kimnen aýlaq júrý keregin anyqtaıdy.

2021 jyly júrgizilgen zertteý ósek adamdardy rýhanı jaqyndastyryp, ortaq túsinistik pen senimdi arttyratynyn kórsetti. Mundaı ortada komandalyq jumys pen ózara kómek te jaqsy jolǵa qoıylady.

"Ósek – bul áleýmettik baılanys ornatýdyń, ortaq shyndyq qalyptastyrýdyń joly", — deıdi zertteýshiler.

Ósek – aman qalý quraly

Nıkol Hesstiń aıtýynsha, ósek keıde ómirlik mańyzy bar aqparat kózi bola alady. Ásirese áıelder úshin. 

"Keıde qaýipti er adamnan qorǵaný úshin onyń minezi týraly aqparat óte mańyzdy. Mundaı málimetti áıelder eń aldymen jaqyn qurbylaryna aıtady", – dedi ol.

Sonymen qatar, adamnyń qoǵamdaǵy orny kóbine onyń bedeline baılanysty. Jaman ataq resýrstarǵa, qarjyǵa jáne qoldaýǵa qol jetkizý múmkindigin shekteıdi. Sondyqtan ósek – áleýmettik baqylaýdyń quraly.

"Adamdar óz bedelin qorǵaýǵa tyrysady. Al keıde ósekti óz ımıdjin kóterý nemese básekelestiń bedelin túsirý úshin de qoldanady", — deıdi Hess.

Kóńil kóterý men adam bolmysy

Normal Gossip podkastynyń avtory Kelsı Makkınnıniń aıtýynsha, kóp jaǵdaıda ósek – jáı ǵana kóńil kóterý quraly.

"Jaqsy ósek – bul sizdiń oıyńyzǵa kelgen pikirdi týra sol sátte bólisý. Al onsyz ómir qyzyqsyz bolar edi!" – dedi ol kúlip.

Ol ósekke qyzyǵýshylyǵyn qatań dinı ortada óskenimen baılanystyrady. Onda ósek aıtý kúná sanalǵan.

Ǵalymdardyń pikirinshe, ósek – tek bos sóz emes. Bul – áleýmettik baılanys ornatý, aman qalý, aqparat almasý jáne kóńil kóterý sııaqty kóptegen qyzmet atqaratyn ámbebap adamdyq qubylys.

"Eger ósek tek maǵynasyz áńgime bolsa, ol qoǵamdaǵy resýrs bólinisine áser etpes edi", – dedi doktor Hess.

 

 

STAN.KZ